Türkiye’de Arıcılık

Ülkemiz yani Türkiye arıcılık konusunda çok uygun ve müsait bir iklime sahiptir. Ama ne yazık ki ülke olarak bu alana hobi olarak önem verip profesyonel olarak geri kalınmış bulunmaktadır.

Çiçeklenme dönemlerinin tüm yıla yayıldığı Türkiye’de arıcılık çok eski zamanlardan beri yapılmaktadır. Aynı zamanda çok geniş bir floraya sahip olan Türkiye’nin her yerinde rahatlıkla yapılabilen bir uğraştır. (Kösoğlu vd., 2006) Türkiye’de Anadolu arısı ve Kafkas arısı başta olmak üzere Suriye arısı ile İran arısına ve bu ırkların türlerine rastlanmaktadır. Karadeniz ile Doğu Anadolu bölgesinin kuzeyinde Kafkas arısı, İç Anadolu ile Marmara bölgesinde Anadolu arısı, Güneydoğu Anadolu ile Akdeniz bölgesinde İran arısı ve Suriye arısının türleri yaşamaktadır. Bunların dışında dünyadaki arı türlerinin beşte biri ülkemizde bulunmaktadır. (Ruttner, 1988)

Türkiye’de arılar için önemli olan birçok orman ağacı da bulunmakla birlikte çam ormanları sayesinde oldukça iyi çam balı üretilebilmektedir. (Genç ve Dodoloğlu, 2011)Ayrıca eski tip kovanların azalmasına rağmen kovan başı bal verimi istenilen seviyede artmamış ve yaklaşık 15 kg ile dünya kovan başına bal verimi değerinin oldukça altında kalmıştır. (Fıratlı vd., 2010)

Türkiye’de arıcılıkla uğraşan işletme sayısı, koloni varlığı ve bal üretimi miktarları Tablo2.6’da yer almaktadır. Tablodaki değerler Şekil 2.9’da grafiksel olarak gösterilerek daha anlaşılır hale getirilmiştir. Koloni varlığı ile bal üretimi arasındaki ilişki grafikte net olarak görünmekte iken işletme sayısının bal üretimi arasında ilişkisi yoktur. Sadece 2016 yılında koloni varlığı artmasına rağmen bal üretimi düşmüştür, bunun dışındaki yıllarda grafiğin eğiminin benzerlik göstermesi dikkat çekmektedir. (TÜİK, 2017)

Türkiye’deki illere göre kovan sayılarının dağılımı Tablo 2.7’de gösterilmiştir. Tablo 2.7 bal üretim miktarına göre sıralanmıştır. Araştırma bölgesi olan Sinop ili bal üretiminde 2017 yılı verilerine göre 66.sırada yer almaktadır. (TÜİK, 2017)

Tablo 2.7.İllere Göre Türkiye Arıcılığı Genel Durumu

Kaynak: TÜİK, (2017). Türkiye Arıcılık

Türkiye’deki illere göre kovan sayıları yer almaktadır. Muğla ili 2017 yılı verilerine göre 958 bin kovan ile en çok kovana sahip ildir, Muğla’yı 562 bin kovan ile Ordu takip etmektedir. 2016 yılında Muğla ve Adana’daki kovan sayıları bir önceki yıla göre düşerken Ordu’da artış olmuştur. 2017 yılına ait kovan sayılarının iller arasındaki karşılaştırılması bölgelere göre kovan sayılarının karşılaştırılmasını göstermekte ve coğrafi bölgelere göre Muğla’nın etkisiyle Ege Bölgesi %21 ile ilk sırada yer alırken ikinci sırada %17 ile Akdeniz Bölgesi gelmektedir. (Arıcılık, 2018)

Arıcılığın en önemli ürünü olan bal üretiminin il bazındaki miktarları yer almaktadır. Kovan sayısında açık ara önde olan Muğla bal üretiminde Ordu’yu geçememiştir. Her iki ilin bal üretim miktarları yaklaşık %15 olmakla birlikte %9’luk oran ile Adana onları takip etmektedir. 2016 yılı üretim miktarları bir önceki yıla göre illerin çoğunda düşerken Muğla’da ise yükselmiştir, buna rağmen Muğla ilk sırayı alamamıştır. Bu durumun verimin düşük olması dolayısıyla gerçekleştiği öngörülmektedir. (Arıcılık Ürün Raporu 2017, 2018)

Batı Karadeniz ve İç Anadolu bölgesindeki bal üretim miktarları düşüktür. Ege Bölgesi 25 bin tonu geçen üretimiyle en önde yer almakta ve bu bölgede ülkedeki bal üretiminin yaklaşık dörtte biri gerçekleşmektedir. Doğu Karadeniz Bölgesindeki kovan sayısı Akdeniz Bölgesindekinden az olmasına rağmen bal veriminin %35 daha fazla olması sayesinde Akdeniz Bölgesinden daha fazla bal üretmektedir. (Arıcılık Ürün Raporu 2017, 2018)

Türkiye dış ticarette balı daha çok süzme bal olarak ihraç etmektedir, TÜİK (2017) verilerine göre ihraç edilen balın %85,2’si süzme bal ile yapılmış, bu ihracın da %43,8’i ABD’ye yapılırken onu Almanya ve Fransa takip etmiştir. Yukarıda da bahsedildiği üzere dünya bal üretiminde ikinci sırada yer almasına rağmen önemli bir bah ihracatçısı olamayan Türkiye’nin ürettiği balın neredeyse tamamı ülkede tüketilmekte, sadece %5 civarındaki bir kısmı ihraç edilmektedir. 2015 yılında 7 bin ton bal ihracıyla en yüksek oran %6,94 gerçekleşmiş, bir sonraki yıl ise ihraç miktarının yarıya düşmesiyle bu durum sürdürülememiştir. 2017 yılında 6,5 bin ton bal ihracıyla 2015 yılı verilerine yaklaşılmış, bal ihraç oranı %6,09 olarak gerçekleşmiştir. Bal ihracatının gösterildiği Şekil 2.14’deki grafik incelendiğinde 2016 yılındaki düşüş haricinde bal ihracatı genel olarak artış eğilimi göstermektedir. Bal ithalatı da yıllık ortalama 1 ton civarında seyretmekte, bu miktar da dünya bal ithalatı miktarlarıyla kıyaslandığında kayda değer değildir.(Arıcılık Ürün Raporu 2017, 2018)